ادیبستان «تابناک»؛ شماره یازدهم
تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۴۰۵۳۲
غزلی از دکتر شفیعی کدکنی
دارم سخنی با تو و گفتن نتوانم
وین درد نهان سوز نهفتن نتوانم
تو گرم سخن گفتن و از جام نگاهت
من مست چنانم که شنفتن نتوانم
شادم به خیال تو چو مهتاب شبانگاه
گر دامن وصل تو گرفتن نتوانم
با پرتو ماه آیم و چون سایه ی دیوار
گامی ز سر کوی تو رفتن نتوانم
دور از تو، من سوخته در دامن شب ها
چون شمع سحر یک مژه خفتن نتوانم
فریاد ز بی مهریات ای گل که درین باغ
چون غنچه ی پاییز شکفتن نتوانم
ای چشم سخن گوی تو بشنو ز نگاهم
دارم سخنی با تو و گفتن نتوانم
حکایت ادبی از جناب سعدی
حکیمی را پرسیدند چندین درخت نامور که خدای عزوجل آفریده است و برومند هیچ یک را آزاد نخواندهاند مگر سرو راکه ثمرهاي ندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به آنچه میگذرد دل منه که دجله بسی
پس از خلیفه بخواهد گذشت در بغداد
گرت ز دست بر آید چو نخل باش کریم
ورت ز دست نیاید چو سرو باش آزاد
چند عنصر مهم در شعر
پیشتر در خصوص عناصر شعری سخن گفته شد و در این بخش به چند مورد دیگری که موجب تقویت یک شعر می گردد پرداخته می شود.
*الهام از طبیعت،موجب رجوع شاعر، به مفاهیم سیاسی و اجتماعی، در قالب تصاویر و نمادهایی مهم از طبیعت، می گردد.
*تصویر گرایی و صور خیال.
هیچ رکنی بالاتر از استفاده از صورت های خیال در شعر نیست.
* همپایی و برابری معنا و فرم شعر.
یکسانی محتوا ومعنای شعر با فرم و ساختار آن ،ارتقا شعر را سبب میگردد.
* امروزی و نوین بودن زبان و معنا و کلیت شعر.
تازگی همه جانبه شعر و گریز از کهنگی بیان و زبان شعر نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
دکتر شفیعی کدکنی
دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی در سال ۱۳۱۸ در کدکن نیشابور به دنیا آمد. مدتها در مشهد و نیشابور، طی مراحل تحصیل نمود و پس از عزیمت به تهران در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دوره فوق لیسانس خود را گذراند و سپس دوره دکترای زبان و ادبیات عرب را نیز پشت سر گذاشت. او مدتی در بنیاد فرهنگ ایران و کتابخانه مجلس سنا به کار اشتغال ورزید و سپس به عنوان استاد دانشکده ادبیات تهران در رشته سبک شناسی و نقد ادبی به کار مشغول شد. دکتر شفیعی همچنین مدتی را بنا به دعوت دانشگاههای آکسفورد انگلستان و پرینستون آمریکا و ژاپن به عنوان استاد به تدریس و تحقیق اشتغال داشت. دکتر شفیعی از استادان بارز و متبحر ادبیات معاصر ایران و از محققین بزرگ به شمار میرود که در نقد شعر و ادب فارسی صاحب نظر است و در شعر و شاعری نیز مقام والایی دارد و صاحب سبک و شیوه خاصی است که او را به عنوان شاعری پیشرو میشناسند.
او در جوانی به شعر و شاعری پرداخت و نام مستعار (م. سرشک) را برگزید و طی آشنایی با نیما یوشیج سبک شعر نو را انتخاب کرد. زمزمههایی نیز در حال و هوای سبک هندی سروده که تعلق خاطر شاعر به شاعران خراسانی را میرساند. دفتر شعر «در کوچه باغهای نیشابور» که در سال۱۳۵۰ منتشر شد، وی را به اوج شهرت رساند. سروده (هزاره دوم آهوی کوهی) یکی از نابترین اشعار م. سرشک است که در زمره ماندگارترین اشعار معاصر فارسیقلمداد شده است. او در عرصه تالیف و تصحیح و ترجمه و نقد و تحقیق، بی هیچ تردیدی، چهرهای ممتاز در ادبیات ایران است. کتابهای «صور خیال در شعر فارسی»، «موسیقی شعر»، «اسرار التوحید» و دهها کتاب و مقاله دیگر وی امروزه، در زمره آثار مرجع به شمار میروند.
شعری از دکتر شفیعی کدکنی
به کجا چنین شتابان؟
گون از نسیم پرسید
دل من گرفته زاین جا
هوس سفر نداری
ز غبار این بیابان؟
همه آرزویم اما
چه کنم که بسته پایم
به کجا چنین شتابان
به هر آن کجا که باشد
به جز این سرا، سرایم
سفرت به خیر اما تو و دوستی، خدا را
چو از این کویر وحشت به سلامتی گذشتی
به شکوفه ها، به باران
برسان سلام ما را
حکایتی از قابوس نامه، اثرِ عنصرالمعالی
متوکل خلیفه عباسی غلامی به نام فتح داشت و به او انواع فنون آموخته بود. روزی که شنا می آموخت, فتح دور از چشم مربیان خود در دجله مشغول شنا شد که آب طغیان کرد و او را با خود برد.
متوکل وقتی خبر را شنید بسیار غمگین شد و اعلام کرد تا او را نیابید غذا نخواهم خورد، شناگران ماهر جستجو آغاز کردند ولی اثری از او نیافتند. پس از یک هفته ،ملاحی او را زنده در یکی از شکاف های کنارِ دجله به سلامت یافت.
ملاح، فتح را گرفت و پیش خلیفه آورد. خلیفه بسیار خوشحال شد و دستور داد غذا آماده کنند، زیرا می پنداشت که فتح هفت شبانه روز غذا نخورده است.
فتح گفت: یا خلیفه من سیرم. متوکل گفت: مگر از آب دجله سیری؟ فتح گفت: نه، من این هفت روز گرسنه نبودم، بلکه هر روز نانی بر طبقی نهاده، بر روی آب فرود آمدی و من جهد کردمی و بگرفتمی و زندگانی من از آن نان بود و بر هر نانی نبشته بود: محمد بن الحسین الاسکاف.
متوکل دستور داد که: در شهر منادی کنید که آن مرد که نان در دجله می افکند کیست؟
روز دیگر مردی بیامد و گفت: منم.
متوکل گفت: به چه نشان؟
مرد گفت: بدان نشان که نام من بر روی هر نانی نبشته بود: محمدبن الحسین الاسکاف.
خلیفه گفت این نشان درست آمد اما چند گاهیست تو نان در دجله میافکنی؟
گفت: یک سال است.
گفت: غرض تو از این چه بوده است؟
گفت: شنیده بودم که نیکی کن و به رود انداز که روزی بر دهد. به دست من نیکی دیگر نبود، آنچه توانستم کردم.
متوکل گفت: آن چه شنیدی کردی و بدانچه کردی ثمرت یافتی. وی را بر در بغداد دهی داد و مرد بر سر ملک رفت و محتشم گشت.
جالب اینکه عنصرالمعالی در پایان داستان اضافه می کند در سفری که به حج مشرف شدم فرزندزادگان این مرد را دیدم.
تو نیکی می کن و در دجله انداز
که ایزد در بیابانت دهد باز
غزلی از محمدعلی بهمنی
لبت نــــه گــــوید و پیداست مـیگــــوید دلــــت آری
که اینسان دشمنی ، یعنی که خیلی دوستم داری
دلت مــــیآید آیا از زبانی این همه شیرین
تو تنها حرف تلخی را همیشه بر زبان آری؟
نمیرنجـــــم اگــر باور نداری عشق نابم را
که عاشق از عیار افتاده در این عصر عیاری
چه میپرسی ضمیر شعرهایم کیست آنِ من
مبادا لحـــــظهای حتــــی مرا اینگونــه پنداری
ترا چون آرزوهایم همیشه دوست خواهم داشت
بـــه شرطی کـــــــه مرا در آرزوی خویش نگذاری
چــــــه زیبا میشود دنیا برای من اگر روزی
تو از آنی که هستی ای معما پرده برداری
چه فرقـــی میکند فریاد یا پژواک جان من
چه من خود را بیازارم چه تو خود را بیازاری
صدایی از صدای عشق خوشتر نیست حافظ گفت
اگـــــر چــــه بر صدایش زخمـــها زد تیـــــــغ تاتاری
آرایه تشخیص (شخصیت بخشی)
یکی از صناعات ادبی که به زیبایی سخن کمک بسیاری میکند آرایه تشخیص است آرایه تشخیص را با نام های دیگری همچون جان بخشی به اشیا،شخصیت بخشی،جاندار نگاری، انسان نمایی یا آدم نمایی نیز می شناسند. شاعران برای جان بخشی به اشیا در شعر خود به این اشیا جان می بخشند و با زبان اشیا سخن میگویند تا شعرشان را به صنعت تشخیص آراسته کنند.
در بیت زیر با استفاده از آرایه تشخیص سخن گفتن به سیر و پیاز نسبت داده شده و شاعر آنها را همچون دو شخص فرض کرده و بین آنها گفت و گو صورت گرفته است.
سیر یک روز طعنه زد به پیاز
که تو مسکین چقدر بدبویی؟
پروین اعتصامی
و موارد بسیار زیاد اینچنینی در ادبیات و شعر را شاهد هستیم.
منبع: تابناک
کلیدواژه: برنامه هفتم توسعه حج 1402 ناهید کیانی موشک هایپرسونیک فتاح ادیبستان شعر کتاب برنامه هفتم توسعه حج 1402 ناهید کیانی موشک هایپرسونیک فتاح آرایه تشخیص شفیعی کدکنی دکتر شفیعی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۴۰۵۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قصه مناجات هایی برخاسته از ادبیات کلاسیک/ «سر عشق» را بشنوید
خبرگزاری مهر-گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ در همآمیختگی «موسیقی» و «مناجات» مسیری ارزشمند و مشخص در ساحت موسیقی کشورمان است که طی دهههای گذشته به واسطه حضور هنرمندان و ذاکران اهل بیت (ع) در قالبهای مختلفی پیش روی مخاطبان قرار گرفته و توانسته است در گونههای تعریفشدهای جایگاه ویژهای برای خود کسب کند. فرآیندی به شدت قابل اتکا که از دیرباز محل رفت و آمد هنرمندان ارزندهای بوده که هر کدام با توسل به داشتههای تجربی یا علمی خود از موسیقی، ارادت خود را به پیشگاه حضرت پروردگار اعلام کردهاند.
عرض ارادتی موسیقایی که طبیعتاً اوج آن را میتوان در ایام ماه مبارک رمضان دید و شنید که چگونه هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی، توانستند آثاری را خلق کنند که با الهام از نیایشها، ادعیه و حتی آیات قرآن مجید هرکدام تبدیل به آثاری ماندگار در تاریخ موسیقی این سرزمین شدند.
آثاری که اگرچه در چهار پنج سال اخیر از تولید کیفی و کمی آنها کاسته شده اما همچنان در حوزه توجه و عنایت تعدادی از هنرمندان قرار دارد و میتواند در روزگار دعواها، تلخیها، ناملایمت ها و گلایههای متعدد انسان امروزی، برای آنهایی که گوشه چشمی به موسیقی جدی و موسیقی ایرانی دارند، پناهگاهی مستحکم در دریافت آرامش و پرواز به سوی معبود باشند؛ آثاری که شنیدن آنها به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان طعم شیرینتر و جذابتری دارد که ای کاش برای همه ما فرصتی پدید آید تا بتوانیم در چند دقیقه کوتاه، یک تجربه موسیقایی ناب را در ضیافت «مناجات» و الحان موسیقی از سر بگذرانیم.
طی سالهای اخیر هم برخی از هنرمندان، مجموعهها و مراکزی که در حوزه موسیقی آیینی فعالیتهای مستمری دارند، تلاش خود را انجام دادهاند تا به واسطه بهره مندی از ویژگیها و گنجینههای نهفته در موسیقی ردیف دستگاهی و موسیقی نواحی ایران دست به تولید و یا بازسازی آثاری بزنند که طی سالهای اخیر و حتی دهههای گذشته با حضور هنرمندان صاحب نام این عرصه به ویژه آواز پیش روی مخاطبان قرار گرفتهاند. آثاری که با اتکا به گونههای آیینی چون «مناجات خوانی» که از گذشتههای دور رسمی ارزشمند در ماه مبارک رمضان تلقی می شده و در جغرافیای ایران عزیز از تنوع زیادی هم برخوردار است، توانستهاند لحظات نابی را برای روزه داران فراهم کنند.
جمع آوری و تدوین چنین مجموعههایی که دربرگیرنده ابعاد بسیار گوناگونی در حوزههای مختلف موسیقی بوده، امری دشوار و البته اجتناب ناپذیر است که باید برای حفظ و نگهبانی این میراث گرانبها تلاشهای مضاعفی به خرج داد، شرایطی که اگرچه طی سالهای اخیر به واسطه حضور مجموعههایی چون مرکز موسیقی حوزه هنری، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز موسیقی انقلاب اسلامی (مأوا)، دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، مرکز هنری رسانهای نهضت و برخی دیگر از نهادها سعی در احیای موسیقی آیینی و مذهبی ما داشته، اما به لحظ فنی قطعاً دربرگیرنده مؤلفههای گوناگونی است که از درون آنها میتوان پی به ارزشهای والاتر و ارجمند تر موسیقی ردیف دستگاهی ایران برد. حتی اگر بدانیم چنین آثاری شاید مشتمل بر تعداد کمتری از مخاطبانی باشند که در این سالها به شدت ذائقه خود را خواسته یا ناخواسته در حال تغییر میبینند.
همان گونه که قبلاً هم اشاره داشتیم باید پذیرفت که تولید، بازسازی و تدوین آثار موسیقایی که ریشه در باورها، آیینها و اعتقاد الهی ما ایرانیان دارد امری لازم و جدی به ویژه در روزگار پربحران فرآیند تولید و عرضه موسیقایی است که میبایست با اتکا و دانش هنرمندان پیشگام این عرصه هم در قالب به روز و هم قالب تاریخیاش در دسترس مخاطبان و پژوهشگران قرار گیرد. شرایطی که بی تردید لازمه شناخت هویت فرهنگی هریک ما از ایرانیهایی است که بدجور خودمان را به شرایط فعلی روزگار بدون توجه به آنچه میراثدار آن هستیم، سپردیم و لازم است با شنیدن آثاری که میتوانند به سهم خود بخشی از شناسه هویتی و اعتقادی ما ایرانیان باشد، رجعتی موسیقایی به این میراث داشته باشیم؛ رجعتی که میتواند دربرگیرنده انتقال آرامشی باشد که انسان امروزی از پس اتفاقات، مشکلات و بحرانهای ریز و درشت روزگار خود می تواتند از آن به عنوان پناهگاهی ملهم از آموزههای اعتقادی و الهی بهره گیرد.
آنچه در سلسه گزارشهای «مناجاتهایی که با موسیقی شنیدنی شدند» گروه هنر خبرگزاری مهر پیش روی مخاطبان قرار میگیرد، تلاش برای رجعت دوباره به بخشی از آثار مهم موسیقایی در حوزه مناجات خوانی و موارد مشابهی است که در ایام ماه مبارک رمضان به واسطه آثاری در قالب آلبوم، تک آهنگ و یا یک اثر موسیقایی- مذهبی پیش روی مخاطبان قرار گرفتهاند.
آلبوم «سر عشق» مشتمل بر مناجات خوانیهای ویژه ماه مبارک رمضان نیز یکی دیگر از مجموعههای ویژه مناجات خوانی ماه رمضان بود که اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ توسط بخش موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و فرهنگسرای رسانه منتشر شد. این در حالی بود که سحر جناتی انتخاب اشعار، سید مصطفی بانیان صدابردار، شهرام صارمی ناظر ضبط و مدیر هنری و امیرحسین سمیعی میکس و مسترینگ اثر را به عهده داشتند.
این آلبوم شامل ۸ آواز با اجرای آواز خوانان توانمندی از ۲ نسل مختلف آواز دستگاهی ایران از جمله داود فیاضی، محمد ملاآقایی، علیرضا حاجی طالب و علی صدیقیراد روی اشعاری از شاعران کلاسیک و برجستهای همچون حافظ، سعدی، عطار نیشابوری، نظامی، فخرالدین عراقی و باباطاهر است. این آوازها در مایههای ماهور، چهارگاه، افشاری، ابوعطا، شوشتری، منصوری، بیاتترک، دشتی و دشتستانی اجرا شده است.
در مقدمه این اثر موسیقایی به قلم سحر جناتی شاعر، پژوهشگر و مدرس دانشگاه و انتخاب کننده اشعار مجموعه موسیقایی «سر عشق» آمده بود:
ادب فارسی سرشار از نیایش ها و مناجات های لطیف و زیبای شاعران و گویندگان بزرگی است که نمونه های عالی و باشکوه «تحمیدیه» در ادبیات جهان به شمار می آیند. این نیایش ها سرشار از مضمون های ژرف و نشانگر ذوق و روح لطیف گویندگان آنهاست، با ستایش پروردگار و توصیف مقام کبریایی حق، برشمردن صفات جمال و جلال الهی و تسبیح حق تعالی آغاز می شوند.
سپس گوینده به ناتوانی و نیاز خود می پردازد و گناهکاری خویش را بر می شمرد و از ساحت پروردگار بخشش و مغفرت می خواهد. مناجات مسیر ارتباطی خداپرستان، حق جویان، عارف و شیفتگان درگاه ایزد یکتا و نجوای عاشقانه ای است بین عاشق و معشوق در خلوتی زلال، پاک و صادقانه، هم نشینی و قرابت این مناجات ها با نوای موسیقی و آواز، سحر بخشی و افسونی عارفانه خلق کرده تا لذتی دو چندان از شنیدن آن، در جان مستمع نشیند. البته دربین مناجات ها، مناجات های ادیب و عارف بزرگ ایران خواجه عبدالله انصاری از شهرتی به سزا برخوردار است.
حجت الاسلام امرودی مدرس حوزه و دانشگاه و رییس وقت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران هم در مراسم رونمایی آلبوم «سر عشق» پیرامون این آلبوم گفته بود: توجه به معنویت یکی از اساسیترین نیازهای انسان است. پس توجه به همین مقوله مناجات ضرورت بشر است که ماه مبارک رمضان اوج این نیازهاست که تبلور آن در ادبیات ما نیز موج میزند. گویی در ماه رمضان همه ابزار آماده است که رفع تشنگی با مناجات صورت گیرد. به اعتقاد من نجوا یک مناسک است که در ایام سال هم اجرا میشود. نجوا یک درمان و یک آرامش است. شما دقت کنید آنها که اهل سجاده و نماز هستند چقدر آرام هستند. آنها که نجوا میکنند در دفتر الهی نامشان ثبت میشود.
وی با اشاره به بهرهمندیهایی که از مناجات حاصل میشود، اظهار کرد: «سر عشق» یعنی تشنگی، یعنی بیمار خدا شدن، یعنی بی نامی و درود خدا بر شما که اثر به این زیبایی را تولید کردید. به هر حال مناجات ما در ایام گرامی خداوند، عجین با موسیقی است. شاید بیگناهترین و بی اعواجترین موسیقی را میتوان در همین مناجات یافت کرد و اگر ما چند نکته را رعایت کنیم، میتوانیم در این زمینه توفیقات زیادی هم داشته باشیم. در این راستا توجه به زیست اجتماعی مومنانه، محتوای اشعار انتخاب شده، نوع موسیقی استفاده شده، جایگاه مجلس اجرای موسیقی، توجه به چگونگی اجرای برنامه میتوانند مناجاتهای ما را به «سر عشق» نزدیک کند.
برای شنیدن قطعه «ماهور» با شعر فخرالدین عراقی و خوانندگی محمد ملاآقایی اینجا، برای شنیدن قطعه «افشاری» با شعر حافظ شیرازی و خوانندگی داود فیاضی اینجا، برای شنیدن قطعه «ابوعطا» با شعر عطار نیشابوری به خوانندگی علیرضا حاجی طلب اینجا، برای شنیدن قطعه «افشاری» با شعر نظامی گنجوی و خوانندگی علی صدیقی راد اینجا، برای شنیدن قطعه «شوشتری – منصوری» با شعر سعدی و خوانندگی محمد ملاآقایی اینجا، برای شنیدن قطعه «بیات ترک» با شعر سعدی و خوانندگی داود فیاضی اینجا، برای شنیدن قطعه «چهارگاه» با شعر سعدی و خوانندگی علیرضا حاجی طلب اینجا و برای شنیدن قطعه «دشتی-دشتستانی» با شعر باباطاهر و خوانندگی علی صدیقی راد اینجا را کلیک کنید.
کد خبر 6063326 علیرضا سعیدی